SANAYİ DEVRİMİ :
Buharlı makineler sanayi devriminde önemli rol
oynamışlardır.Sanayi Devrimi ya da Endüstri Devrimi, Avrupa'da 18. ve 19.
yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan
makinaların makinalaşmış endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa'daki
sermaye birikimini arttırmasına denir. Sanayi Devrimi, ilk olarak Birleşik
Krallık'ta ortaya çıkmış, ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya'ya
sıçramış ve ardından bütün dünyaya yayılmıştır.
Konu
başlıkları
1
Nedenleri
2
İngiltere'de Sanayi Devrimi
3
Diğer teknolojik gelişmeler
4
Sonuçları
4.1
Batı'nın toplumsal sınıf yapısında değişmeler
4.2
Sosyalizmin gelişmesi
4.3
Kentleşme ve nüfus artışı
4.4
Kitle toplumu
5
Kaynakça
Nedenleri Düşünsel
nedenlerin yanında, sanayi devrimini doğuran diğer nedenler şunlardır:
Hızlı nüfus artışı 16. yüzyıldan başlayarak Avrupa'nın nüfusu
hızla arttı.
Tarımdaki gelişmeler bu sektördeki nüfus ihtiyacını azaltarak bu
nüfusun kentlere göç etmesine neden oldu. Böylece kent sanayisine hazır işgücü
oluştu.
Yaşam düzeyi yükseldi.. Eskiden lüks sayılan şeker, kahve, çay
gibi mallar artık orta sınıf ve alt sınıflar için doğal bir gereksinme olmaya
başlıyordu. Bu da dolaylı olarak tüketim malı talebini arttırdı.
Geniş çaplı yağmalar, sanayi devriminin en önemli finans kaynağı
olmuştur. Gerek İspanyollar tarafından yağmalanan Orta Amerika altınları,
gerekse de İspanyol gemilerini vuran, yağmacıları yağmalayan İngiliz gemileri,
Avrupa'ya tonlarca altın taşımıştır. Bütün bunlar 16. ve 17. yüzyıllarda,
sanayi devrimine götüren süreçleri desteklemiştir.
Hindistan'da 23 Haziran 1753 tarihinde, Fransız birliklerini savaş
alanında yenen İngilizler (Plessey Savaşı), Babür imparatorlarının devasa
hazinesine el koymuşlardı. Bu hazinenin İngiltere'ye taşınmasıyla bu ülke
ekonomisinde ortaya çıkan para ve finans olanaklarının, dokuma ve buhar
makineleriyle ilgili tüm teknik buluşların 1758-1791 tarihleri arasında
gerçekleşmesini açıklamada birincil argüman olduğu söylenebilir.18. ile 19.
yüzyıllar arası olusmustur.
Sömürgecilik. Avrupa ülkeleri yeni koloniler oluşturarak buradan
getirdikleri malları sanayide kullanmaya başladılar, işlediler ve tekrar
sömürgelere sattılar.
Küçük burjuvazinin gelişmesi ve orta sınıfın zenginleşmeye
başlaması bir itici kuvvet oldu.
Kapitalizm. Orta sınıfın zenginleşmesi sürecine paralel olarak
kapital birikimi oluşmaya başladı. Böylece yeni yatırım alanları aranmaya
başlandı.
Taşıma ve teknolojide meydana gelen gelişmeler
Protestan reformu; "Bugün çok çalışıp yarını düşünmek"
öğretisinin önemli bir değer olarak yerleşmesi,
17. yy Aydınlanma Dönemi'nde, aklın başat konumu ve bilimsel
bilginin akıl yoluyla inşa edilme süreci.
Bilimsel yöntem ve rasyonel düşünme ilkelerinin bilimleri ortaya
çıkarması ve teknolojik gelişmeleri etkilemesi,
Fransız Devrimi aracılığıyla sanayi toplumuna uygun siyasal bir
yapılanmanın temellerinin atılması,
İngiltere'de Sanayi Devrimi
Sanayi devriminin önce İngiltere'de başlamasının nedenini şöyledir:
İngiltere'de uzun süredir bir anayasal monarşi düzeni oluşmuştur.
Bu düzenin temelinde mülkiyet hakkının ve bireysel hak ve özgürlüklerin
korunması yatar.
18. yüzyıl İngiltere'si zaten dünyanın mali merkezi konumunda
idi.Borsa ve bankacılık sektörleri diğer ülkelerden çok ileri idi.
Parlamento, kapitalizm ilkeleri doğrultusunda iç piyasada özgür
rekabeti önleyici bütün engelleri kaldırmıştı.
İngiltere, sanayi için gerekli en temel hammaddeler olan kömür ve
demir yönünden zengin yeraltı kaynaklarına sahipti.
İngiltere, dünyanın en büyük sömürge imparatorluğu idi. Bu da ona
hammadde kaynakları ve üretilmiş mallar için geniş pazar olanağı sağladı.
İngiliz donanması ve güçlü ticaret filoları, taşımacılığı
kolaylaştırdı.
İngiltere Avrupa'da zaten Rönesans döneminden beri dokumacılık
sanayinde başı çekiyordu.
Ingiltere bir ada ülkesidir. Bundan dolayı Avrupa’daki derebeylik
mücadelesi, savaşlar, mezhep kavgaları gibi olaylardan uzak kalmıştır.
Fabrika sistemi ile üretim, talep artışı doğrultusunda bir
gereksinme olarak ortaya çıktı. Büyük makineler ev üretimi için elverişsizdi.
Bu nedenle evler yerine işçilerin makinelerin bulunduğu büyük binalara giderek
çalışma sistemi, başka deyişle fabrika sistemi süreç içinde meydana geldi.
Fabrika sistemi hızlı üretim gibi olumlu sonuç yanında sosyal
açıdan olumsuz birtakım sonuçlar da doğurdu. Erkek işçiler yanında, hatta
onların yerine (daha ucuza çalıştıkları için) çocuk ve kadınlar çalıştırılmaya
başlandı. 20 saate kadar varan iş saatleri küçük çocuk ve kadınları eziyordu.
Buna rağmen ücretler yetersizdi. İşçilerin kalifiye olması artık o
kadar önemli değildi. Makineler tekdüze, basit, mekanik hareketler yapabilen
herkesle çalışabiliyordu. Kalifiye işçilerin normal ücretle iş bulması
imkansızlaşıyordu.
Diğer teknolojik gelişmeler
Buharlı makine. Sanayi devriminin en önemli gelişmelerinden birisi buharlı
makinenin bulunuşudur. 1763'de James Watt, İskoçya'da buharla çalışan makineyi
buldu. Bu makinenin gelişmiş biçimi, makine çağının gerçek başlangıç noktasını
oluşturur.
1807'de Robert Fulton adındaki Amerikalı buharlı makineyi gemilere
uyguladı. 1840'da ilk düzenli okyanus ötesi buharlı gemi seferleri başladı.
1812tarihinde ilk kez buharlı makine lokomotiflerde kullanılmaya
başlandı.
1844'de Samuel Morse Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk ticaret
amaçlı telgraf servisini hizmete soktu.
1876'da Alexander Graham Bell telefonu buldu.
Tarım teknolojisinde gelişmeler sağlandı. Almanya bu alandaki
gelişmelere öncülük etti. Almanlar pancardan şeker çıkarma tekniğini buldu. Bir
başka Alman kimyager suni gübreyi yaptı. 1834'de bir Amerikalı mühendis bir
biçerdöver icat etti. 1870'lerden sonra konserve yiyecek imalatı hızlı bir
biçimde arttı.
1830–1860 arasında İngiltere'de daha etkili maden tasfiye
yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kömür üretimi hızla arttı. Çünkü
yüksek demir ve çelik talebi bu yöntemler sayesinde kolayca karşılanabiliyordu.
Bu üretim sayesinde 1800–1830 arasında köprü, kanal, demiryolu vb.
gibi inşaatlar hızla arttı. 1850'lere kadar genelde İngiltere'nin tekelinde
olan sanayi devrimi, bu tarihten sonra tüm Avrupa'ya ve Amerika Birleşik
Devletleri'ne yayıldı. Günümüzde ise, gelişmekte olan ülkelere doğru bir
yönelme gözlenmektedir.
Sonuçları Batı'nın toplumsal sınıf yapısında değişmeler
Sanayi devrimi Avrupa'da burjuva sınıfının yapı değiştirmesine ve yeni bir işçi
sınıfının doğmasına yol açtı. Eski burjuva sınıfına şimdi fabrika sahipleri de
katılmıştı. Burjuva sınıfı artık her ülkede en zengin sınıfı oluşturuyordu.
Ancak ülkelerin çoğunda orta sınıf pek çok siyasal ve sosyal haklardan
mahrumdular. Bu haklarını elde etmek için 19. yüzyılın bitişini beklemek
gerekecekti.
Acı sonuç:Çocuk işçilerAvrupa'da sanayi devrimi öncesinde de bir
işçi sınıfı vardı. Bu sınıf her zaman çoğunlukta ancak bilinçsiz durumda idi.
Sanayi devrimi sonucunda işçi sınıfı bilinçlenmeye başladı. Toplumların hemen
hepsinde en kalabalık sınıfını oluşturdu. İşçi sınıfı, yoğunluğuna karşın
ekonomik ve siyasal haklardan mahrumdu. Ücretleri düşük, yaşama ve çalışma
koşulları çok kötüydü. Çalışma saatleri uzun, fabrikalar havasız ve her türlü
sağlık koşullarından uzaktı.
Siyasal açıdan oy hakları yoktu. Sendikalaşma ve grev yasaktı.
Ancak işçiler artık bu durumun farkında ve bilincindeydiler ..
Sosyalizmin gelişmesi
Sanayi devriminin yarattığı işçi sınıfı hakları ile ilgili olarak sosyalizm
görüşü ortaya çıktı. Bu görüş önceleri ütopik sosyalizm olarak gelişti, daha
sonra Karl Marx ve Friedrich Engels sosyalizmi geliştirerek bilimsel sosyalizmi
ortaya koydular. Böylece toplumdaki uzlaşmaz sınıflar (burjuvazi ve proletarya)
arasındaki çatışma daha çok keskinleşti. Sosyalizm, komünist topluma geçiş için
bir araç olarak kabul edildi.
Kentleşme ve nüfus artışı
Sanayi devriminin bir başka etkisi de nüfus artışı konusunda oldu. Sanayileşme
sayesinde tarım makineleşmiş, böylece aynı miktar toprak daha fazla insanı
besleyebilir hale gelmişti.
Ayrıca kent sanayi tarım sektörü dışındaki insanlara iş sağlayarak
daha fazla insanı besleyebilir duruma gelmişti.
Sanayi devrimi kentlerde nüfus yığılmalarına da neden olmuştur.
1920'lerde A.B.D. nüfusunun yarısı kentlerde yaşıyordu. Kentleşme önemli
sorunları da beraberinde getirdi. Gecekondu bölgeleri büyüdü. Bu bölgeler
havasız, pis ve kalabalıktı.
Kitle toplumu İşçilerin
fabrikalarda toplanması ve fabrikaların da kentsel alanlara yığılmasıyla
giderek kentler kırsal alanları yutmaya başladı. Bu gelişme tıp bilimindeki
yeniliklerle ortaya çıkan nüfus artışı ve bu nüfusu doyurmak için gıda maddesi
bulma çabalarıyla birleştiğinde 20. yüzyılın değişmez özelliği olan kitle
toplumu tarihteki yerini aldı.
Kaynakça ^ Watt steam
engine image: located in the lobby of into the Superior Technical School of
Industrial Engineers of a the UPM (Madrid)